Economie en Toerisme

Binnen de eigen regio heeft Nijmegen een sterke werkfunctie. In 2024 telt de stad 116.590 banen, verspreid over 20.730 vestigingen van bedrijven en instellingen. Daarmee overstijgt het aantal banen de omvang van de lokale beroepsbevolking (werkend of werkzoekend), die uitkomt op 113.000 personen.
De arbeidsmarkt kent geen gemeentegrenzen. In 2023 woonde ruim 47% van de werknemers met een baan in Nijmegen ook daadwerkelijk in de stad. De overige 53% van de banen werd ingevuld door mensen die buiten Nijmegen wonen (de inkomende pendel). Het aandeel inkomende pendelaars is de afgelopen jaren geleidelijk afgenomen: van 58% in 2014 naar 53% in 2023. Tegelijkertijd is het aandeel Nijmegenaren dat buiten de stad werkt (de uitgaande pendel) licht gedaald, van 52% in 2014 naar 48% in 2022 en 2023. Steeds meer Nijmegenaren werken in hun eigen stad.
Nijmegen kent structureel meer inkomende dan uitgaande pendel, wat betekent dat er meer mensen reizen naar de stad voor werk dan dat Nijmegenaren elders aan de slag zijn. De meeste inkomende pendelaars komen uit de omliggende gemeenten. Ook vanuit de overige gemeenten in Gelderland, de provincies Noord-Brabant en Limburg is er sprake van meer mensen naar Nijmegen voor werk dan omgekeerd. Arnhem vormt hierop een uitzondering: daar pendelen relatief meer Nijmegenaren naartoe dan andersom. Voor gemeenten buiten Gelderland, Noord-Brabant en Limburg is het beeld juist omgekeerd. Hier is de uitgaande pendel van Nijmegenaren verhoudingsgewijs veel groter dan de inkomende pendel. Dit betekent dat Nijmegenaren relatief vaker werken in verder gelegen steden, terwijl omgekeerd minder mensen van die afstand naar Nijmegen pendelen.

Sinds 2021 is het aantal banen in Nijmegen groter dan de omvang van de beroepsbevolking. Waar in voorgaande jaren het aantal banen nog lager lag of ongeveer gelijk was aan het aantal mensen in de beroepsbevolking, zagen we vanaf dat jaar een duidelijke omslag. In 2024 telde Nijmegen 116.590 banen tegenover 113.000 personen in de beroepsbevolking.

Figuur: Groei van het aantal banen, beroepsbevolking en werkzame beroepsbevolking
Bron: CBS, PWE 2024

Wat betreft de werkfunctie (de verhouding tussen het aantal banen en de eigen beroepsbevolking) scoorde Nijmegen in 2023 circa 8% lager dan het gemiddelde van de kennissteden: de verhouding in Nijmegen was 1,05, tegenover 1,13 gemiddeld in de kennissteden.

• Gemeenten zoals Eindhoven, Groningen, Arnhem en Maastricht scoren binnen de groep kennissteden beter:
  • Eindhoven en Groningen door een groot aantal banen,
  • Maastricht door een kleinere eigen beroepsbevolking,
  • Arnhem door relatief veel banen in combinatie met een kleinere beroepsbevolking.
• Nijmegen staat op de zesde plaats van de acht kennissteden wat betreft werkfunctie, met Leiden en Tilburg achter zich. Enschede scoort net iets hoger dan Nijmegen.
• Dit beeld is gelijk gebleven ten opzichte van 2022.

Figuur: Werkfunctie (verhouding tussen aantal banen en beroepsbevolking) vergelijken met kennissteden in 2023
Bron: CBS, WSJG/LISA

• Van de werknemers woonachtig in Nijmegen werkte begin 2023 bijna 52% bij een bedrijf of instelling binnen de gemeentegrenzen. De overige 48% pendelde naar een baan buiten Nijmegen, wat de uitgaande pendel vormt.
• Sinds 2014 werken naar verhouding steeds iets meer Nijmegenaren binnen de eigen gemeente dan daarbuiten. Het aandeel van de uitgaande pendel daalde dan ook geleidelijk van 52% in 2014 naar 48% in 2022. In 2023 is de uitgaande pendel 48% gebleven.
• Van de Nijmegenaren die in 2023 buiten de eigen gemeente werkten, werkte 42% binnen de Groene Metropoolregio Arnhem-Nijmegen (GMR); de overige 58% werkte daarbuiten.

Figuur: Werknemers uit Nijmegen: waar werken ze? (betreft banen van werknemers)
Bron: CBS

• In 2023 woonde ruim 47% van de werknemers met een baan in Nijmegen, in Nijmegen zelf, terwijl de overige 53% van de banen in de stad werd ingevuld door mensen die buiten Nijmegen wonen. Dit vormt de inkomende pendel .
• De afgelopen jaren daalde het aandeel inkomende pendel geleidelijk, van 58% in 2014 naar 53% in 2023.
• Van de werknemers die in 2023 buiten Nijmegen woonden maar in de stad werkten, kwam 60% uit de Groene Metropoolregio Arnhem-Nijmegen (GMR) en 40% van daarbuiten.

Figuur: Werknemers uit Nijmegen: waar werken ze? (betreft banen van werknemers)
Bron: CBS

• De meeste inkomende pendelaars komen uit de omliggende gemeenten: Berg en Dal, Beuningen, Heumen, Lingewaard, Overbetuwe en Wijchen. Ook vanuit de overige gemeenten in Gelderland, de provincies Noord-Brabant en Limburg is er sprake van meer inkomende dan uitgaande pendel. Arnhem vormt hierop een uitzondering: daar pendelen relatief meer Nijmegenaren naartoe dan andersom. In 2023 werkten 6.500 Nijmegenaren in Arnhem, terwijl 4.500 inwoners van Arnhem in Nijmegen werkten.
• Naast Arnhem geldt dit vooral voor gemeenten buiten Gelderland, Noord-Brabant en Limburg: hier is de uitgaande pendel van Nijmegenaren verhoudingsgewijs veel groter dan de inkomende pendel. In 2023 reisden er meer Nijmegenaren naar deze regio’s voor werk dan andersom. De verhouding tussen uitgaande en inkomende pendel steeg hier van 1,5 in 2022 naar 1,7 in 2023. Dit betekent dat Nijmegenaren relatief vaker werken in verder gelegen steden, terwijl omgekeerd minder mensen van die afstand naar Nijmegen pendelen.
• Van de Nijmegenaren die in 2023 buiten de eigen gemeente werkten, werkte 42% binnen de Groene Metropoolregio Arnhem-Nijmegen (GMR); de overige 58% werkte daarbuiten. Omgekeerd kwam van de mensen die buiten Nijmegen woonden, maar in de stad werkten, 60% uit de GMR en 40% van daarbuiten.

Figuur: Pendel naar herkomst en bestemming 2023 (betreft banen van werknemers)
Bron: CBS
Omliggende gemeenten van Nijmegen: Berg en Dal, Beuningen, Heumen, Lingewaard, Overbetuwe, Wijchen.
GMR (Groene Metropoolregio Arnhem-Nijmegen): Arnhem, Berg en Dal, Beuningen, Doesburg, Druten, Duiven, Heumen, Lingewaard, Mook en Middelaar, Nijmegen, Overbetuwe, Renkum, Rheden, Rozendaal, Westervoort, Wijchen en Zevenaar.

• Sinds 2014 kent Nijmegen structureel meer inkomende dan uitgaande pendel, wat betekent dat er meer mensen van buiten de stad in Nijmegen werken dan andersom. In 2023 waren er 57.500 inkomende pendelaars, terwijl de uitgaande pendel 45.900 bedroeg. Dit beeld (van meer inkomende dan uitgaande pendel) is gelijk gebleven sinds 2014.
• Vergeleken met 2022, zijn er meer uitgaande pendelaars, vooral naar steden iets verder dan de omliggende gemeenten van Nijmegen. Tegelijkertijd zien we juist een afname in het aantal inkomende pendelaars.
• Het aantal Nijmegenaren dat in de eigen stad werkt, is sinds 2014 gestegen van 38.400 naar 50.000 in 2023.

• De verdere ontwikkeling van het woon- en werkverkeer hangt af van de banengroei, de beschikbaarheid van passende woningen en de bereikbaarheid van de stad. Het hoge aantal pendelaars benadrukt het belang van een goed bereikbare stad, zowel regionaal als lokaal.

Figuur: Ontwikkeling woon- en werkpendel  (betreft banen van werknemers)
Bron: CBS

• Volgens het Planbureau voor de Leefomgeving (Afstanden woon-werkverkeer nemen toe; hoogopgeleide fulltime werkende man reist het verst, PBL, 2020) hebben hoogopgeleiden (hbo of hoger) veel vaker dan laagopgeleiden (vmbo of lager) een baan in een stad waar ze niet wonen. Van de hoogopgeleiden pendelt 40% tussen steden. En steeds vaker liggen die steden in een andere regio. Zo pendelen steeds meer mensen van Utrecht en Den Haag naar Amsterdam; ook zijn pendelstromen vanuit Noord-Brabant en vanuit Gelderland (Arnhem, Nijmegen, Ede) richting de Randstad sterk gegroeid.
• Bij laagopgeleiden is dat veel minder. Een kwart van hen heeft een baan in een andere stad. Dit verschil in pendelverkeer tussen hoog- en laagopgeleiden wordt steeds groter. Verder valt op dat mannen verder pendelen dan vrouwen, en fulltimers verder dan parttimers. Maar deze verschillen groeien niet.
• Dit beeld sluit aan wat met het toegenomen aantal pendelaars van Nijmegen naar de steden verder dan de omliggende steden van Nijmegen.

Figuur: Woon-werkpendel
Bron: OViN 2012-2016, Lisa 2016, bewerking PBL 2020