Welzijn en Zorg

Dit onderdeel bespreekt de stapeling of samenloop van regelingen in het sociaal domein die de gemeente uitvoert, zowel per inwoner als per huishouden. Deze regelingen zijn onder te verdelen in de domeinen zorg, inkomen, werk en jeugd.

Van alle Nijmegenaren maken in 2023 zo'n 39.300 inwoners, oftewel 21%, gebruik van een gemeentelijke sociale voorziening. Dit beeld is sinds 2018 vergelijkbaar. Gekeken naar zelfstandige huishoudens (exclusief bewoners van verpleeghuizen en verkamerde panden) gaat het om zo'n 27.570 huishoudens. Dat is 35% van de zelfstandige huishoudens. 7,5% van de huishoudens (zo'n 6.060) zijn kwetsbaar te noemen; deze huishoudens maken gebruik van 5 of meer regelingen. Dat is hetzelfde als in 2022, maar meer dan voorheen. Dat komt omdat in 2022, vanwege de energiecrisis, gebruik kon worden gemaakt van de energietoeslag.

Naast gemeentelijke regelingen kent het sociaal domein regelingen die de landelijke overheid uitvoert. Het gebruik van deze regelingen is voor de gemeente niet op persoonsniveau beschikbaar. Daarom blijven deze regelingen buiten beschouwing in de analyses over de stapeling van regelingen. Onderstaand wel de kerncijfers rond de landelijke regelingen:

• Jaarlijks maakt 86 tot 88% van de Nijmegenaren gebruik van zorg uit de zorgverzekeringswet (bron: Vektis Zorgspiegel Gemeenten). Dit wijkt niet af van het landelijke gebruik.
• De Wet langdurige zorg werd in 2023 door 2% van de Nijmegenaren gebruikt (bron: Vektis Zorgspiegel Gemeenten). In 2022 ging het ook om 22%.
• In Nijmegen hebben (1-1-2024) 8.800 mensen een arbeidsongeschiktheidsuitkering . (bron: UWV) Gerelateerd aan de omvang van de bevolkingsgroep 15-64 ligt het percentage arbeidsongeschikten stabiel iets onder de 7%. Kijk voor meer informatie in het programma werk en inkomen (zie menu bovenaan).
• Het aantal WW-uitkeringen is eind 2024 1.900 (bron: UWV). Dat is net geen 1,5% van de bevolking tussen de 15 en 64 jaar, net als in 2023. Kijk voor meer informatie in het programma werk en inkomen (zie menu bovenaan).

Onderstaande figuur geeft een beeld van regelingen in het sociaal domein die de gemeente uitvoert en het gebruik daarvan. Meest gebruikt zijn regelingen in het domein inkomen (26.860 cliënten), gevolgd door het domein zorg (12.580 cliënten). Op afstand volgen regelingen rond jeugd (6.190 cliënten) en werk (2.710 cliënten). De afzonderlijke cliënten per regeling tellen niet op tot het totaal aantal cliënten in ieder domein, omdat het per regeling kan gaan om deels dezelfde cliënten.

Figuur: Aantal cliënten per regeling sociaal domein
Bron: Sociaal Statistisch Bestand 2024 (regelingengebruik over 2023 en inwoner op 1-1-24)

Kijk voor meer informatie over cliëntgroepen en ontwikkelingen rond regelingen inkomen en werk in het programma werk en inkomen (zie menu bovenaan).  Kijk voor meer informatie over cliënten en ontwikkelingen rond zorgregelingen voor volwassenen in het onderdeel wmo en stips, buurtteams en regieteams (zie menu links) en voor jongeren in het onderdeel jeugdhulp (zie menu links). Kijk voor meer informatie over cliënten en ontwikkelingen rond regelingen rond onderwijs in het programma onderwijs (zie menu bovenaan).

65% van de (zelfstandige) huishoudens gebruikte in 2023 géén sociale regelingen, vergelijkbaar met de 66% van 2022. 35% van de huishoudens maakt wel gebruik van een of meer gemeentelijke sociale regelingen; zo'n 27.600 huishoudens. Binnen deze huishoudens is sprake van een sterke stapeling van regelingen. Onderstaande figuur laat zien dat 48% van alle cliëntrelaties met de gemeente te herleiden zijn tot 8% van de huishoudens, en 62% van alle cliëntrelaties tot 11% van de huishoudens.

Figuur: Typering huishouden naar klantrelaties met bijbehorend aandeel van totale klantrelaties
Bron: Sociaal Statistisch Bestand 2024 (regelingengebruik over 2023 en inwoner op 1-1-24)

Bij de stapeling van regelingen binnen huishoudens kan worden gekeken naar de verschillende domeinen waaronder de regelingen vallen (inkomen, zorg, jeugd, werk). Als huishoudens gebruik maken van regelingen, doen zij dat meestal binnen één domein (69% van de huishoudens met regelingen). Ook twee domeinen komt regelmatig voor (27% van alle huishoudens). Er zijn nauwelijks huishoudens die gebruik maken van regelingen in drie (3%) of alle vier de domeinen (<1%).

Kwetsbare huishoudens worden gedefinieerd als huishoudens met 5 of meer klantrelaties (7,6% in 2023, 7,4% in 2022). Het aantal klantrelaties hangt sterk samen met het type huishouden. Stellen maken het minst gebruik van regelingen (19%), tegen 61% van de eenoudergezinnen. Eenoudergezinnen vallen ook op als het gaat om het aandeel kwetsbare huishoudens; 24%, tegen 4 tot 9% bij andere typen huishoudens. Van de alleenstaanden maakt 43% gebruik van gemeentelijke regelingen, bij tweeoudergezinnen is dat 27%.

Figuur: Aantal klantrelaties naar type huishouden
Bron: Sociaal Statistisch Bestand 2024 (regelingengebruik over 2023 van inwoners op 1-1-24)

Ook zijn er grote verschillen naar afkomst. Van huishoudens die bestaan uit leden zonder migratieachtergrond is 4,5% te typeren als kwetsbaar. Van de huishoudens met een migratieachtergrond buiten Europa is dat 10% tot 31%, afhankelijk van het herkomstland. Van de huishoudens met een Europese migratieachtergrond behoort 9% tot de kwetsbare huishoudens.

Wat betreft spreiding over de stad volgt het gebruik van sociale regelingen het sociaal economisch profiel van de bevolking. Onderstaande kaart laat de verspreiding zien van kwetsbare huishoudens (5+ klantrelaties). In Meijhorst wonen relatief de meeste kwetsbare huishoudens (20%). In het sociaal-economisch sterkere Nijmegen-Noord en Nijmegen-Oost zijn juist veel wijken met een relatief laag aandeel kwetsbare huishoudens.

Figuur: Kwetsbare huishoudens (5+ klantrelaties) per wijk
Bron: Sociaal Statistisch Bestand 2024

Onderstaande figuur laat per regeling zien hoe vaak huishoudens ook andere regelingen gebruiken. Er zijn grote verschillen; van de huishoudens waar jeugdhulp wordt gebruikt, maakt 55% géén gebruik van andere regelingen. Ook huishoudens met een sociale werkvoorziening maken relatief weinig gebruik van andere regelingen (49% gebruikt geen andere regelingen). Voor de oude Wmo (hulpmiddelen/huishoudelijke hulp) gaat het om 45%. Bij nieuwe Wmo (begeleiding/beschermd wonen) ziet dat er heel anders uit; 8% maakt géén gebruik van andere regelingen, 92% maakt naast nieuwe Wmo gebruik van ten minste één andere regeling. Schuldhulpverlening, een uitkering uit de participatiewet en bijzondere bijstand komen nauwelijks voor zonder andere regelingen (alle <1%).

Figuur: Gebruik van (andere) regelingen naar regeling
Bron: Sociaal Statistisch Bestand 2024 (regelingengebruik over 2023 van inwoners op 1-1-24)