Duurzaamheid

We zien particulieren en bedrijven in onze stad kiezen voor zonnepanelen of zonneboilers. Het aantal woningen met stadsverwarming via een warmtenet neemt gestaag toe. Bewoners realiseerden windturbines langs de A15, eind 2021 werden twee windmolens operationeel in Nijmegen-West. Inmiddels zijn er ook grote zogenaamde zonneweides in gebruik genomen/in aanleg binnen onze gemeentegrenzen. Hoe gaat het met de “hernieuwbare energie” in Nijmegen? Deze energievormen komen uit bronnen die praktisch onbeperkt zijn te gebruiken. Denk aan wind of zon.

Drie wetenswaardigheden rond energieopwekking door Nijmegenaren:

• Zonnepanelen, zonneboilers en in mindere mate warmtepompen worden door Nijmegenaren gezien als zinvolle toepassingen.
• Het aantal zonnestroom-installaties neemt flink toe, ruim 1 op de 4 van de Nijmeegse woningen is er inmiddels van voorzien.
• In Nijmegen opgewekte energie uit bijvoorbeeld wind, zon, bodem of buitenluchtwarmte dekt slechts een klein, maar wel toenemend deel van het totale energieverbruik af.

Er is een verdiepend rapport beschikbaar, waarin het energiesituatie in Nijmegen verder wordt geanalyseerd en aangevuld met andere bronnen. “Energie aan zet! Energie en CO2 monitoring 1990-2023” (Gemeente Nijmegen, november 2024) is op te vragen via onderzoek.statistiek@nijmegen.nl.

Hernieuwbare energie, ook wel duurzame of groene energie genoemd, is afkomstig van natuurlijke bronnen die weer worden aangevuld:

• Voorbeelden zijn energie uit wind, waterkracht, zon, bodem of buitenluchtwarmte.
• Het aandeel lokaal opgewekte hernieuwbare energie in het totale stedelijke verbruik (“% hernieuwbare energie”) bedroeg in 2022 6,4% (bron: RWS via waarstaatjegemeente.nl). Dit is een berekende waarde op basis van gegevens uit meerdere bronnen.
• Het % hernieuwbare energie in Nijmegen is na 2016 duidelijk toegenomen.

Figuur: % hernieuwbare energie in Nijmegen: lokaal aandeel in stedelijk verbruik. Bron: RWS-Kmo (klimaatmonitor.databank.nl).

In vergelijking met andere steden blijft het aandeel opgewekte hernieuwbare energie in het totale Nijmeegse verbruik enigszins achter. Onze vaste set vergelijkbare kennissteden kende in 2022 een gemiddeld aandeel van 8,4% (Nijmegen 6,4% in 2022).

Figuur: % hernieuwbare energie: lokaal aandeel in stedelijk verbruik; stedenvergelijking 2022.
Bron: RWS (klimaatmonitor.databank.nl). Maastricht: cijfer onbekend.

Hoe staan Nijmegenaren tegenover hernieuwbare energie?

• De meeste Nijmegenaren (88% van het stadspanel) vinden de toepassing van duurzame energie (zeer) belangrijk. Ook landelijk gezien vindt een grote meerderheid dat duurzame energiebronnen meer gebruikt moeten worden. Het aandeel is met 78% het hoogst als het gaat om zonne-energie, gevolgd door windenergie met 69% (Bron: Klimaatverandering en energietransitie: opvattingen en gedrag van Nederlanders in 2023, CBS).
• Toepassing van zonnepanelen (elektriciteit), zonneboilers (warm water), wind (elektriciteit) of warmtepomp (verwarming, warm water) wordt zinvol geacht. Deze technieken zijn uitgezonderd zonnepanelen nog niet zoveel in gebruik.
• Vier van de tien Nijmegenaren (panelleden) is in principe voorstander van plaatsing van windmolens binnen onze gemeente (41% in 2021). Daarnaast is er een groep die nadere voorwaarden stelt (36% in 2021).
• Over het algemeen zien Nijmegenaren liever dat windmolens buiten hun directe woonomgeving worden geplaatst, bijvoorbeeld op bedrijventerreinen of aan de rand van de stad.
• Dit komt overeen met het landelijk beeld: 71% van de Nederlanders is voor de bouw van nieuwe windmolens. Steun voor windmolens in de eigen woonomgeving is een stuk kleiner: 21% is voorstander en 31% tegenstander (CBS, 2020).

Meer informatie? De notitie ‘Duurzaamheid en milieu, opvattingen en gedrag’ is op te vragen via onderzoek.statistiek@nijmegen.nl

Net als elders in Nederland zien we in Nijmegen een toename van het zelf opwekken van elektriciteit met behulp van zonnepanelen:

• Vooral na 2017 is het aantal installaties en het opgewekte vermogen flink toegenomen.
• In 2023 zijn er ruim 22.000 geregistreerde zonnestroom-installaties op 26% van de woningen in de gemeente Nijmegen aanwezig.
• Op woningen ligt er daarmee 70.600 kW opgesteld vermogen (in 2023).
• Zonnestroom op Nijmeegse bedrijven draagt steeds meer bij.
• Inmiddels zijn er ook grote zogenaamde zonneweides in gebruik genomen/in aanleg binnen onze gemeentegrenzen. Zonnepark de Grift bijvoorbeeld beoogt 11.000 zonnepanelen. De komende jaren nemen we informatie op over Nijmeegse zonneweides.

Figuur: Opwekking elektriciteit: aandeel zonnestroom-installaties op woningen (kleinverbruik-aansluitingen). Bron: CBS-statistiek zonnepanelen via klimaatmonitor.databank.

Figuur: Opwekking elektriciteit: opgesteld vermogen zonnestroom in kW (op woningen en bedrijven). Bron: CBS. Cijfers 2023 zijn voorlopig.

Nijmegen doet het inmiddels verhoudingsgewijs goed met stroom uit zon en wind:

• Het aandeel woningen met zonnestroom-installaties is in Nijmegen wat hoger dan gemiddeld in vergelijkbare (kennis)steden.
• Het opgestelde vermogen aan zonnecollectoren op woningen is vrij gemiddeld.
• Op Nijmeegs grondgebied staan inmiddels 6 grote windturbines  (samen ruim 17 MW vermogen) en zijn zoals gezegd zonneweides in gebruik genomen of in aanleg.

Figuur: Geregistreerde zonne-energie-installaties in 2023 (% woningen en opgesteld vermogen in gemeente), stedenvergelijking. Bron: CBS.

Nijmegen versus vergelijkbare kennissteden:

• Er zijn in onze stad naar verhouding wat meer zonnestroominstallaties geplaatst dan in vergelijkbare steden: op 26% van de woningen in 2023.
• Het totale opgestelde vermogen aan zonnecellen is gemiddeld. De ruim 75 Megawatt in 2023 wordt overtroffen door Eindhoven, Groningen en Tilburg.
• DeNijmeegse windturbines langs de A15 leveren 10 megawatt opgesteld windvermogen, in Nijmegen-West is ruim 7MW geplaatst. Uiteraard kunnen er buiten de gemeentegrenzen ook windturbines bijdragen aan de regionale opwek.

Figuur: opgesteld windvermogen op land (megawatt), 2024. Bron: Windstats.nl (via waarstaatjegemeente.nl).